Posted on

Ὁ Γιάννης Κωσταρᾶς διὰ τὸ ἔργον: «Καραϊσκάκης: Ὁ παρεξηγημένος ἥρωας»

γιάννης-κωσταράς-καραϊσκάκης-θεοδόσης-αγγ-παπαδημητρόπουλος

Ὁ συγγραφεὺς ἐκθέτει τοὺς λόγους οἵτινες ὡδήγησαν εἰς τὴν σύνθεσιν τοῦ ἱστορικοῦ δράματος.

Posted on

Ὁ Νῖκος Γκίκας διὰ τὸν «Μέγαν ἑσπερινόν»

νίκος-γκίκας-ο-μέγας-εσπερινός-θεοδόσης-αγγ-παπαδημητρόπουλος

Ὁ συγγραφεὺς ὁμιλεῖ διὰ τὸ δρᾶμα του, τὸ ἐκτυλισσόμενο κατὰ τὴν περίοδον τῆς τελευταίας Δικτατορίας.

Posted on

Ἀπὸ τοὺς «Μνηστῆρας τοῦ θρόνου»

από-τους-μνηστήρες-του-θρόνου-θεοδόσης-αγγ-παπαδημητροπουλος

Ἀπὸ τὸ ἱστορικὸ δρᾶμα Οἱ μνηστῆρες τοῦ θρόνου τοῦ Ἑρρίκου Ἴψεν, μετάφρασι-σχολιασμός: Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος, ἐκδόσεις ΘΑΠ, Ἀθήνα 2021, σελ. 158.

Δύναται ἕνας ἄνδρας νὰ λάβῃ τὴν θεία κλῆσιν ἐξ ἄλλου, ὅπως ἕνας παίρνει ὅπλα καὶ χρυσὸν ἀπὸ τὸν πεσμένο του ἐχθρό; Δύναται ἕνας μνηστὴρ τοῦ θρόνου νὰ λάβῃ τὸ βασιλικὸ ἔργο ἐπάνω του ὅπως ρίχνει τὸν βασιλικὸ μανδύα; Ἡ δρῦς, ποὺ προτιμᾶται στὴν ναυπηγικὴ γιὰ τὴν καρῖνα, δύναται νὰ
εἰπῇ: Ἐγὼ θέλω νὰ γίνω τὸ κατάρτι στὸ πλοῖο, ἐγὼ θέλω νὰ λάβω τὴν θέση τῆς ἐλάτης, νὰ δείχνω ψηλὰ λεπτὴ καὶ λαμπερή, νὰ ἔχω χρυσῆ κορυφὴν ἐπάνω μου, νὰ προβάλλω μὲ τὸ λευκό, τὸ φουσκωμένο τὸ ἱστίο στὴν λάμψη τοῦ ἡλίου καὶ νὰ φαίνωμαι πάνω στὸ κατάστρωμα ἀπὸ μακριὰ γιὰ τὰ πλήθη;.. ῎Οχι, ὄχι, βαρὺ ροζιασμένε κορμὲ δρυός, ἡ θέση σου εἶναι στὴν καρῖνα· ἐκεῖ θὰ εὑρίσκεσαι καὶ θὰ χρησιμεύῃς, σιωπηλὸς καὶ ἄφαντος γιὰ κάθε μάτι πάνω τὴν ἡμέρα..- ἐσὺ εἶσαι, γιὰ νὰ μή ἀναποδογυρίσῃ τὸ πλοῖο στὴν καταιγίδα· τὸ κατάρτι μὲ τὴν χρυσῆ του τὴν κορυφὴ καὶ μὲ τὸ φουσκωμένο του ἱστίο πρέπει ὅμως νὰ τραυάῃ κατὰ τὸ νέο, κατὰ τὸ ἄγνωστο, κατὰ τὴν μακρινὴν ἀκτὴ καὶ κατὰ τὴν σάγκα ποὺ θὰ ἔλθῃ!

Posted on

Flatiron – Πρόλογος

νίκος-γκίκας-flatiron-θεοδόσης-αγγ-παπαδημητρόπουλος

Ἡ κατάληψη τῆς θέσης ἀπέναντι ἀπὸ τὸ κάθισμα τοῦ ψυχαναλυτῆ, ὑπῆρξε γιὰ πολλές δεκαετίες ἀπαγορευμένη συνθήκη τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης· ἡ δημοσιοποίηση της συνωδευόταν ἀπὸ προκατάληψη καὶ ντροπή, γιὰ ν᾽ ἀκολουθήσῃ, ὡς «ἐπιστέγασμα», ὁ χαρακτηρισμός: τρελός. Ὑπὸ τὸν φόβο μιᾶς τέτοιας ἀντιμετώπισης, χιλιάδες ἀνθρώπων ἔκρυβαν κ᾽ ἐξακολουθοῦν νὰ κρύβουν τὴν ἀνάγκη – περισσότερο δὲ τὴ λήψη – βοήθειας σὲ θέματα ὅπου ἡ κοινὴ ἐφηρμοσμένη λογικὴ καὶ ἡ πρακτική της φύση ἀδυνατοῦν νὰ προσφέρουν ἀπαντήσεις ἤ, ὅταν τὸ πράττουν, τὰ συμπεράσματα διευρύνουν καὶ διαιωνίζουν τὸ πρόβλημα ἀντί νὰ τὸ λύσουν, εἴτε κατατέμνοντας εἴτε διογκώνοντάς το· κοινὴ γνώση, ἄλλωστε, πὼς σὲ κάθε μικρόκοσμο τὰ πάντα μεγεθύνονται… Ἀπὸ τὸν κανόνα δὲν ἐξαιρεῖται οὔτε ἡ μικρὴ κοινωνία ὅπου συγκατοικοῦν ἡ ψυχή, τὸ πνεῦμα καὶ ἡ θνητή μας φύση.

Οἱ ἐξελίξεις τῆς τελευταίας δεκαετίας – ὁ ἠλεκτρονικὸς συγχρωτισμὸς γνωστῶν καὶ ἀγνώστων ἐντὸς τῶν κοινωνικῶν δικτύων -ἡ πόρτα τῆς οἰκίας, τῆς ψυχῆς, τοῦ νοῦ ποὺ ἀνοίγουν μπροστὰ στὴν κάμερα – κατέλυσαν ἀρκετοὺς περιορισμοὺς καὶ προκαταλήψεις, καθὼς μεταμόρφωσαν ἑκατομμύρια χρηστῶν σὲ μάρτυρες τῆς προσωπικῆς ζωῆς οἱουδήποτε θέλει νὰ θέσῃ ἑαυτὸν σὲ δημόσια θέα.

Μὲ τὴν ἐπιπλέον καθολικὴ ἀνατροπὴ τῆς τελευταίας διετίας – ἐπὶ προσχήματι πανδημίας –, μιὰ ὑπόθεση τείνει νὰ γίνῃ βεβαιότητα, ὅσο κινεῖται ἡ κοινωνία μακριὰ ἀπὸ παραδοσιακὰ πρότυπα βίου (οἰκογένεια, παρέες, διὰ ζώσης σχέσεις)· πρωτόγνωρη ἀνάγκη διέπει πλέον τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο: ν᾽ ἀνεύρῃ συνάνθρωπο κ᾽ ἐκεῖνος νὰ τὸν ἀκούσῃ ὡς καθοδηγητὴς τῆς σκέψης του ἢ ὡς συμπορευόμενος μὲ αὐτὴν πρὸς ἀναζήτηση ἀπαντήσεων: τὸ ἐλιξήριο δηλαδὴ τῆς συντροφικότητας.

Ἡ ἀλληγορία τοῦ κυνικοῦ φιλοσόφου ποὺ περιπλανιόταν καταμεσήμερο μὲ τὸ λυχνάρι ἄνθρωπον ζητῶν, δικαιώνεται λοιπὸν εἴτε ὡς προφητεία εἴτε ὡς στάση ζωῆς. Καθείς μας – ὁλομόναχος – ὁδεύει ὁλοταχῶς στὴν ἡμέρα, ὁπότε οὔτε νὰ τὸ παραδεχτῇ θὰ ντρέπεται οὔτε νὰ τὸ φωνάξῃ. Καθισμένος στὴν πολυθρόνα τοῦ ψυχαναλυτῆ.

Ἀθήνα, Ἀπρίλιος 2021.

Posted on

Flatiron

νίκος-γκίκας-flatiron-θεοδόσης-αγγ-παπαδημητρόπουλος

ΚΟΣΜΙΔΗΣ: Ὑπάρχει ἕνας σχετικὸς ὄρος γιὰ ὅλο αὐτό. Ἡ μέθοδος ὀνομάζεται Φλατάιρον· μὲ αὐτήν τὴ λέξη περιέγραφαν οἱ Ἄγγλοι τὰ παληὰ σίδερα σιδερώματος. Στὴν περίπτωσή μας, ὁ ὅρος περιγράφει τὸν τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἀνακτᾶται μιὰ χαμένη μνήμη: ὅπως τὸ σίδερο, ποὺ σβήνει τὶς τσακίσεις καὶ τὶς ζάρες ἀπὸ τὸ ροῦχο. Μὲ ἀκρίβεια, τέλεια καὶ ἀπόλυτα. Ὄργανο ἀναγκαῖο γιὰ νὰ γίνῃ αὐτὸ ἐφικτό: ἡ συναναστροφή, ἡ συζήτηση μὲ ἀνθρώπους ἄσχετους φαινομενικὰ μὲ τὸ θέμα, ἄσχετους μὲ αὐτὸ τὸ διακύβευμα…

Posted on

Συνάντηση

maria-tryti-vennerød-μαρτίνος-λούθηρος-θεοδόσης-αγγ-παπαδημητρόπουλος

Ἀπὸ τὸν Μαρτῖνο Λούθηρο τῆς Maria Tryti Vennerød, πρωτοεκδοδόμενος διεθνῶς ἀπὸ τὴ Νορβηγική:

ΓΚΛΟΡΙΑ: Κύριε, ἐσύ εἰσαι;
ΚΥΡΙΟΣ: Ἆ, γειά σου Γκλόρια!
ΓΚΛΟΡΙΑ: Καλωσῆρθες!
ΚΥΡΙΟΣ: Δέ σ᾿ εἶδα…
ΓΚΛΟΡΙΑ: Εὐτυχῶς ποὺ ἦρθες!..
ΚΥΡΙΟΣ: ῎Επρεπε νὰ δώσω μιὰν εὐκαιρία…

Posted on

Ἀπὸ τὴν «Ἀνδροδικία»

Ἀπὸ τὸ δικαστικὸ δρᾶμα τοῦ Θεοδόση Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλου:

Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ:
Ἡ ψῆφος μου, ἂν χρειαστῇ, θὰ ἀνακοινωθῇ στὸ τέλος,
ἐφόσον οἱ ἔνορκοι μοιραστοῦν στὴν ἐτυμηγορία τους.
Ἐφόσον φτάσουμε στὸ τέλος, τότε, ἂν χρειαστῇ,
θὰ ψηφίσω -ἐὰν μεταξύ τους δέν τὰ καταφέρουν:
ἕξι γυναῖκες κ᾽ ἕξι ἄνδρες ἔνορκοι· ὁ κατηγορούμενος
ἕνας κι ἄνδρας. Ἂν δέν τὸ κατορθώσουν, νὰ συνεννοηθοῦν,
θὰ μιλήσω ἀθῳωτικά -νὰ σβήσω καὶ τὴν ὅποια τιμωρία
ἔχοντας τὴ στοργὴ μητέρας καὶ τὴ σοφία ἀνδρός.
Ἂν δέν τὸ κατορθώσουν γι᾽ ἄλλη μιά φορά.

Τὸ ἔργο μπορεῖτε νὰ τὸ προμηθευτῆτε, ἐδῶ.

Posted on

Ἀπὸ τὸν «Μαρτῖνο Λούθηρο»

maria-tryti-vennerød-μαρτίνος-λούθηρος-θεοδόσης-αγγ-παπαδημητρόπουλος

Εἶμ᾿ ἕνα ἑρπετό.
Κάθομαι πάνω σὲ μιὰ πέτρα.
Τὸ βλέμμα μου στραμμένο στὸ Σύμπαν.
Κάθε ἴνα μές στὴ σάρκα τοῦ ἑρπετοῦ ποθεῖ τὸν Κόσμο.
Η σάρκα ποθεῖ τὸ Σύμπαν, μὰ καὶ τὸ Σύμπαν ποθεῖ ἐμένα…

Ἀπὸ τὸν Μαρτῖνο Λούθηρο τῆς Maria Tryti Vennerød
σὲ πρώτη διεθνῆ κυκλοφορία.

Posted on

«Στὰ ὑψηλά…» ἀπὸ τὴν «Ἀνδροδικία»

ἀνδροδικία-θεοδόσης-ἀγγ-παπαδημητρόπουλος

Ὁ νοῦς πετοῦσε
στὰ «ὑψηλά»
κ᾽ ἡ πυγμή του
ἐξουσίαζε στὰ καθημερινά!

Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος, Ἀνδροδικία.

Posted on

«Τὸν ἀγαπούσαμε…» ἀπὸ τὸ «Πρὸς ἑαυτούς»

προς-εαυτούς-θεοδόσης-αγγ-παπαδημητρόπουλος

Τὸν ἀγαπούσαμε ὅσο καταφέραμε… νὰ τὸν καταλάβουμε τέλος πάντων -νὰ τὸν αἰσθανθοῦμε ἕναν ἀπὸ μᾶς.

Posted on

«Ἄδεια ὅλα…» ἀπὸ τὸν «Μαρτῖνο Λούθηρο» τῆς Maria Tryti Vennerød

maria-tryti-vennerød-μαρτίνος-λούθηρος-θεοδόσης-αγγ-παπαδημητρόπουλος

Ἄδεια ὅλα στὸ μέσο τῆς πόλης, ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους, ἀνάμεσα στὶς καρδιές, ποὺ στέκονται δῶ σὰ μέσα στὸ κενό!

Posted on

Ἀπὸ τήν «Ἀνδροδικία» τοῦ Θεοδόση Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλου

ΜΑΡΤΥΡΑΣ Β΄:
Ἁμαρτίες γονέων..-
ὅλων τῶν γονέων
κι ὅλων τῶν γενιῶν!

Posted on

Ἀπὸ τὴν Ἀνάλυση τῆς «Γιορτῆς στὸ Σούλχαουγκ» τοῦ Ἑρρίκου Ἴψεν

ερρίκος-ιψεν-η-γιορτή-στο-σούλχαουγκ-θεοδόσης-παπαδημητρόπουλος

Ἀπ᾽ τὰ λυρικὰ ποιήματα τοῦ Ἴψεν, ὅπως κι ἀπ᾽ τ᾽ ἀντίστοιχα μέρη τῆς θεατρικῆς του παραγωγῆς, τεκμαίρεται ἐξαιρετικὴ ἱκανότητα στὸ χειρισμὸ μέτρων κι ὁμοιοκατάληκτων σχημάτων. Ἀδιάσπαστο ὅλον συναποτελοῦν μορφὴ καὶ περιεχόμενο στὶς λυρικὲς δημιουργίες του!

Στὸ συγκεκριμένο ἔργο, τὰ στιχηρὰ μέρη ἐναλλάσσονται μὲ τὰ πεζολογικά. Ἐνῷ στὸν Σαίξπηρ ὁ στίχος κι ὁ πεζὸς λόγος σημειώνουν τὴν ἀντίστιξη τῆς λογικῆς ὅπως καὶ τῆς διασάλευσής της, μεταξὺ ἄλλων, ἐδῶ ὁ στίχος ἔχει διαφορετικὴ λειτουργία ὡς πρὸς τὸν πεζὸ λόγο: δηλώνει ψυχικὸ πάθος. Ὅπου παρακάμπτονται ἡ ἐξωτερικὴ κοινωνικὴ συνάφεια κι ὁ χειρισμὸς σ᾽ ἐπίπεδο διαπροσωπικῶν σχέσεων, ξεκινάει ἕνα κρεσέντο συναισθηματικῆς ἔκφρασης – σχεδὸν παροξυσμοῦ – ποὺ κορυφώνεται συνήθως μές σὲ κάποιον μονόλογο ἢ κάποια ταχύτατη καὶ συναρπαστικὴ στιχομυθία. Ὁ δραματικὸς στίχος τοῦ ἔργου οἰκοδομεῖ τὴν ψυχικὴ ἔνταση μὲ μιὰ σχεδὸν μουσικὴ σύλληψη τοῦ λόγου· ἂν δέν ἦταν κατ᾽ οὐσίαν ἡδυσμένος, ἡ κατάσταση θὰ ἐξώκειλε ἀπογοητευτικὰ στὸ κακῶς ἐννοούμενο μελόδραμα.

Τὰ τραγούδια συμπληρώνουν τούτη τὴν αἴσθηση. Πρῶτα ἐντάσσονται ἀπολύτως στὴ δράση, ὅπως λ.χ. τ᾽ ἀντίστοιχα στὸν Πέερ Γκύντ. Ἔπειτα, ἐπεκτείνουν τὸν δραματικὸ ὁρίζοντα -εἶναι σὰ νὰ φέρνουν πάνω στὴ σκηνὴ τὴ νορβηγικὴ ὕπαιθρο μὲ τὰ τοπία τῶν φιόρδ, τῶν λιβαδιῶν καὶ τῶν βουνῶν της· κατὶ παρόμοιο συμβαίνει καὶ μὲ τὶς στιχηρὲς ἀφηγήσεις, ὅπου ἡ Φύση παίρνει ψυχὴ καὶ ζωντανεύει. Ἡ ἀτμόσφαιρα δονεῖται ἀπ᾽ τὴν ἑορταστικὴ διάθεση τοῦ ἴδιου τοῦ δραματουργοῦ -ἀπὄνα ἁπαλὸ καλοκαιριάτικο ἀεράκι.

Posted on

Ἀπὸ τὴν Ἀνάλυση τοῦ «Τάφου τοῦ πολεμιστῆ» τοῦ Ἑρρίκου Ἴψεν

ερρίκος-ιψεν-ὁ-τάφος-τοῦ-πολεμιστῆ-θεοδόσης-παπαδημητρόπουλος

Στὴν πρώτη σύνταξη, ἡ δράση ἐκτυλίσσεται πολύ κοντὰ στὸν πατροπαράδοτο Βορρᾶ -στὴ Νορμανδία· στὴ δεύτερη, τὰ πράγματα ἀλλάζουν αἰσθητὰ καὶ προμηνύουν τὸ μεγάλο γεγονὸς κάπου δεκατέσσερα χρόνια μετά: Τὸ ταξίδι-ἀπόδραση τοῦ Ἴψεν στὴν Ἰταλία -τὴν ἐπαφὴ μὲ τὸν ἀρχαῖο Νότο τῆς Εὐαισθησίας καὶ τοῦ Πολιτισμοῦ, τοῦ ὠκεανοῦ τῆς Σκέψης γιὰ κάθε φλογισμένη, γερμανικὴ ψυχή. Ἀντίστοιχα, ἡ πνευματικὴ χειραφέτηση τοῦ Νίτσε ἐπιτυγχάνεται ὕστερ᾽ ἀπ᾽ τήν «ἱερὴ κατάβαση» καὶ τό «προσκύνημα» -τὸ ἴδιο καὶ τοῦ Γκαῖτε καὶ τὰ παραδείγματα δέν ἔχουν τελειωμὸ στὴν Ἱστορία τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Πνεύματος.

Ὁ ἐπαρχιωτισμὸς τοῦ παγωμένου εὐρωπαϊκοῦ ἄκρου, δέν ἀρκεῖ γιὰ τὸν Ἴψεν: Ὁδηγεῖ σὲ μονομέρειες, ἰδεοληψίες κι ἀποκλεισμούς. Ποθεῖ ὁ Νορβηγὸς νὰ ἑνωθῇ μὲ τὸν κοσμοπολιτισμὸ τῆς Ρωμαϊκῆς Αὐτοκρατορίας, τῆς ἐκπολιτισμένης Μεσογείου· τὸ mare nostrum δέν ἀποτελεῖ γιὰ κεῖνον ἰμπεριαλιστικὴ διαπίστωση, ἀλλ᾽ ἀχτῖδα ἐλπίδας γιὰ διεθνῆ εἰρήνη. Αὐτό διατρανώνει ὁ πυρῆνας τῆς πλοκῆς: τὴ γόνιμη συνάντηση Βορρᾶ καὶ Νότου, τό «εὐαγγέλιο» τῆς Ἀναγέννησης μετὰ ἀπ᾽ τὸ Ragnarok -τὸν πρόσκαιρο χαμὸ τῶν πατρῴων θεῶν.

Posted on

Ἀπὸ τὴν Ἀνάλυση γιὰ τὸν «Κατιλίνα» τοῦ Ἑρρίκου Ἴψεν

ερρίκος-ιψεν-κατιλίνας-θεοδόσης-παπαδημητρόπουλος

Τὸ ἔργο ἐκθέτει τὴ σχέση τοῦ ἑνός – τοῦ ἡγέτη – μὲ τὸ πλῆθος ποὺ τὸν ἀκολουθεῖ: Ὁ ΚΑΤΙΛΙΝΑΣ θἄθελε νὰ πιστέψῃ τὶς πατροπαράδοτες ἀξίες ποὺ ἐπισείει στοὺς συντρόφους του, ἀλλὰ καταλαβαίνει πὼς καμμιά σχέση δὲν ἔχουν μὲ τὴν ἐποχή του κι ἀμφιβάλλει τὴν ἴδια στιγμὴ ποὺ τὶς ἐκφέρει, γιὰ τὴν ἀποτελεσματικότητά τους. Ἀλήθεια, λίγοι πολιτικοὶ στὰ πρῶτα χρόνια τοῦ 21ου αἰώνα ἔπεσαν στὴν παγίδα αὐτῆς τῆς ἐσωτερικῆς διβουλίας;.. Τὸ πλῆθος, δικαίως, θέλει ν᾿ ἀνανήψῃ οἰκονομικά, ἀλλὰ ἔχει φτάσει σὲ τέτοιο σημεῖο πνευματικῆς κατάπτωσης, ὥστε λατρεύῃ τὴν εὔκολη ζωὴ ὡς «τελείωση τῆς ἀνθρώπινης φύσης» μὲ χρέη ποὺ προφανῶς θὰ διαγραφοῦν (αὐτό ἐπιποθεῖ). Λίγοι λαοὶ τοῦ σημερινοῦ εὐρωπαϊκοῦ Νότου δὲν ἔχουν καταντήσει ἐκεῖ; Βορειοευρωπαῖοι δέ «φλερτάρουν» ἐν κρυπτῷ καὶ παραβύστῳ μαζὶ μὲ τὴν κατεδαφιστικὴ ἰδέα;..

Ἂν θἄπρεπε νὰ κατονομαστοῦν ὡς κοντινὰ κάποια ἀπὸ τὰ ἑπόμενα δράματα, ὑποψήφια θἆταν Ἡ Ἕνωση τῆς Νεότητας, Τὰ στηρίγματα τῆς κοινωνίας καὶ τό: Ἕνας ἐχθρὸς τοῦ λαοῦ· καὶ τὰ τρία, δηλαδή, ἀστικὰ δράματα κοινωνικοῦ προβληματισμοῦ. Ὁ πυρῆνας τοῦ Κατιλίνα, ἂν παρακαμφθῇ ἡ μορφή του καὶ τὸ ἐρωτικὸ τρίγωνο ποὺ ὑπάρχει γιὰ νὰ φωτίσῃ κυρίως τὴν ψυχικὴ κίνηση τοῦ ἥρωα, ἀποζητάει διεξόδους ἀνάλογες μ᾿ αὐτά τὰ ἔργα -ἐκεῖ κατατείνει. Ἡ προβληματική, μὰ κ᾿ ἡ ἐνδιαφέρουσα σκηνικὰ γιὰ τὸ σύγχρονο Θέατρο φύση του κρύβεται στὴν παράδοξη σύνθεση ἱστορικῆς τραγῳδίας σαιξπηρικῆς κοπῆς καὶ θεματολογίας ἀπὸ τὸ ἀστικὸ περιβάλλον.

Posted on

Ἀπὸ τὴν Ἀνάλυση τῆς «Ἀγριόπαπιας» τοῦ Ἑρρίκου Ἴψεν

ερρίκος-ιψεν-η-αγριόπαπια-θεοδόσης-παπαδημητρόπουλος

Μεγαλώνουμε κι ἀνατρεφόμαστε, μ᾽ ὅποια ἐπιτυχία, ἐκλαμβάνοντας τὴν ἁρμονία τῆς οἰκογένειας ὡς κάτι αὐταπόδεικτο. Τέτοια εἶν᾽ ἡ κοινωνικὴ ἀνάγκη ποὺ δέν ἀφήνει περιθώρια στὴν ἐννόηση τοῦ προφανοῦς: Τό «αὐταπόδεικτο» δέν εἶναι παρὰ εὐκτέο… Προϋποθέτουμε ὡς τετελεσμένο ὅ,τι θἄπρεπε νἆναι ἀντικείμενο συνεχοῦς πάλης σὲ μιὰν ἀρένα ὅπου μοναδικὸ ὅπλο κι ἀσπίδα στέκει ἡ φιλαλήθεια· ὄχι βεβαίως ἡ ἰδεοληψία κάθε ΓΚΡΕΓΚΕΡΣ, γιατὶ κι αὐτὴ βαθύτατο ψέμα συστήνει στὴν προσπάθειά της νὰ καλουπώσῃ τὸν Κόσμο μές στὰ λειψά της μέτρα… Ἡ κριτικὴ στάση ξεκινάει ἀπ᾽ τὰ πλέον οἰκεῖα, τὰ πλέον «δικά», φαίνεται νὰ ὑποστηρίζῃ ὁ δραματουργός. Ἡ ἀγριόπαπια συμπληρώνει, ἔτσι, τὸ αἴτημα γιὰ καθαρότητα βίου ποὺ προβάλλει ἄτεγκτο στὸ προηγούμενο δρᾶμα: Ἡ αὐλαία κλείνει ἐκεῖ μὲ τὸ γιατρὸ ΣΤΟΚΜΑΝΝ νὰ ἐπαίρεται γιὰ τὴν ἱκανότητά του νὰ παραμένῃ, ἂν καὶ κοινωνικὰ ἀπομονωμένος, ὄρθιος· μὰ ἔχει γύρω του τ᾽ ἀγαπημένα πρόσωπα -τὴν οἰκογένειά του. Τί ρώμη κι ἀδαμάντινο χαρακτῆρα θἄδειχνε τάχα, ἂν τὸ σπιτικό του ἔζεχνε ἀπὸ βρικολακιασμένα μυστικά;..

«Ρέκτες» εὐαγγελίζονται ἀναμόρφωση σύμπαντος κόσμου, μὰ δέν μποροῦν νὰ κουλανδρίσουν τὰ δυσκολώτατα τοῦ οἴκου τους. Πόσους ΓΚΡΕΓΚΕΡΣ, ἂν εἴχαμε γνώση κ᾽ ἐμπειρία, δὲ θὰ διακρίναμε κάτω ἀπ᾽ τὸ προσωπεῖο τοῦ ἀγέρωχου καβαλλάρη; Οἱ ντουλάπες εἶναι βαθειά χτισμένες στὸν τοῖχο κάθε σπιτιοῦ καὶ χωρᾶνε πολλές σειρὲς ἀπὸ σκελετούς.

Posted on

Θεοδόσης Ἀγγ. Παπαδημητρόπουλος, Ἀπ’ τὴν ἀνάλυση τῆς «Λαίδης Ἴνγκερ τοῦ Ἔστρωτ»

ερρίκος-ίψεν-η-λαίδη-ίνγκερ-του-έστρωτ-θεοδόσης-αγγ-παπαδημητρόπουλος-εκδόσεις

Δύο ἀντικρουόμενα συναισθήματα προκαλοῦνται, ὅταν σπουδάζῃ κάποιος τὶς πρῶτες προσπάθειες ἑνὸς ὄντως σημαντικοῦ: ἀπογοήτευση γιὰ τὸ ἀκόμα ἀνεκπλήρωτο· γοητεία γιὰ τὸ ἐπερχόμενο π᾽ ἀχνοφαίνεται. Ἴδια, ὅπως στὸν Κατιλίνα, τὸν Τάφο τοῦ Πολεμιστῆ, τὴ Νόρμα καὶ τἩ νύχτα τ᾽ Ἁγιαννιοῦ, ἀκούγεται – σχεδὸν σὲ κάθε ἀτάκα – ἡ μακρινὴ ἐπιβλητική «συμφωνία» τῶν μελλοντικῶν κατακτήσεων. Τὰ τέσσερα τοῦτα ἔργα, μαζὶ μὲ τἩ Λαίδη Ἴνγκερ τοῦ Ἔστρωτ συναπαρτίζουν λειτουργικὴ ἑνότητα, κυοφορῶντας ὅλα τὰ στοιχεῖα ποὺ θὰ ξεδιπλωθοῦν μὲ μαστοριὰ στὸ μέλλον.

Κατιλίνας φανερώνει ἐξ ἀρχῆς τὴν ἀμείωτη φιλαλήθεια καὶ τὸ πνευματικὸ κουράγιο τοῦ δημιουργοῦ. Ὁ τάφος τοῦ πολεμιστῆ δηλώνει τὴν ἡρωικὴ περπατησιὰ τῶν χαρακτήρων, ἀκόμα καὶ στὰ πολύ «ταπεινά». Ἡ Νόρμα προοιωνίζει τὸ δηλητηριῶδες φλέγμα καὶ τὴν ὑψηλὴ εἰρωνεία. ΣτἩ νύχτα τ᾽ Ἁγιαννιοῦ προτάσσεται ἡ ἀνάγκη γιὰ ἕνα λόγο ἁπλόν, στὸ στόμα σχεδὸν τοῦ καθενὸς γιὰ κείνη τὴν ἐποχή· ἐπίσης ἐπιχειρεῖται συστηματικὰ ἡ ὑπονόμευση τοῦ νορβηγικοῦ καθωσπρεπισμοῦ κ᾽ ἐπαρχιωτισμοῦ. ΣτἩ Λαίδη Ἴνγκερ, ὁ Ἴψεν βαθύτατα ξαναπιάνει τὸ νῆμα τοῦ Κατιλίνα, δηλαδὴ τὸ τραγικό, κατὰ βάσιν, ἀδιέξοδο τῶν ἀνθρωπίνων, ὅπως τὰ διδασκόμαστε ἀπ᾽ τὴν Ἱστορία.

[] Ἡ ΛΑΙΔΗ ΙΝΓΚΕΡ, <ὡς πρόσωπο σκηνικό,> συνθέτει ὡρισμένες σαιξπηρικές «σταθερές» ποὺ τὴν κατατάσσουν στοὺς δελεαστικώτερους γυναικείους ρόλους τῆς παγκόσμιας δραματουργίας: τὴν ἀναβλητικότητα ἑνὸς ΑΜΛΕΤ, τὴ σιδερένια βούληση καὶ ξεροκεφαλιὰ μιᾶς ΛΑΙΔΗΣ ΜΑΚΜΠΕΘ, τὴν κυνικότητα ἑνὸς Ριχάρδου Γ΄. Οἱ ἄθλιες μηχανορραφίες τοῦ ΝΙΛΣ ΛΥΚΚΕ δὲν ἔχουν τίποτα νὰ ζηλέψουν ἀπ᾽ τὴν ὀφιοειδῆ παρουσία κιόλας τοῦ ΚΆΡΛΟΣ στὸν γκαιτικὸ Κλάβιγκο.

Στὸ ἔργο ζωντανεύει μιὰ ἐποχὴ γεμάτη ἀκρότητες, φανατισμὸ καὶ μισαλλοδοξία· ὅταν ἡ Εὐρώπη χωρίστηκε στὰ δυό, λόγῳ, ἀλίμονο, τῆς ἀναπογυρισμένης σοφίας ἀπ᾽ τὶς τόσες προόδους τῆς Ἀναγέννησης. Ἀντί ἡ ἤπειρος νὰ ἐξυψωθῇ, βούτηξε μές στὸ αἵμα καὶ τὴ λάσπη μακροχρόνιων πολέμων μὲ λάβαρο τήν «ἁγνὴ πίστη» πρὸς τὸν μάταια Ἐσταυρωμένο. Ἡ ΛΑΙΔΗ ΙΝΓΚΕΡ χάνει τὰ παιδιά της κάπως σὰν καὶ τὴ ΜΑΝΑ ΚΟΥΡΑΓΙΟ ἀπ᾽ τ᾽ ὁμώνυμο μπρεχτικὸ ἔργο. Ἡ τεχνικὴ τῶν δυὸ δημιουργῶν δέν εἶναι ἴδια -τοὺς χωρίζει μιὰ ἄβυσσος: ὁ ὄψιμος 19ος αἰώνας κι ὁ Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, μιὰ ἄλλη ἰδεολογία· ὅμως, οἱ προσπάθειές τους ν᾽ ἀπεικονίσουν τὸ ἀδιέξοδο τῆς ἐξουσίας καὶ τῶν ἱστορικῶν μηχανισμῶν, συναντῶνται στὸ κλάμα τῶν δυὸ μανάδων! Μία συνεπὴς σύγχρονη ἀνάγνωση ὀφείλει νἆναι ἰδιαίτερα ὑποψιασμένη στὴ σχεδὸν γκροτέσκα σκηνὴ ὅπου ἡ ΛΑΙΔΗ ΙΝΓΚΕΡ περιμένει πότε νὰ βιδώσουνε τὸ φέρετρό της μὲ μέσα πατικωμένο τὸ γιὸ καὶ τελευταῖα ἀδικοχαμένο παιδί της… Ἡ ἀφέντρα τοῦ πύργου στὸ Ἔστρωτ ὑποστασιοποιεῖ τὴν καταβολικὴ ἀνθρώπινη ἄγνοια μπρὸς στὸν Κόσμο. Ἡ κραυγή της: Κανένας δὲν ὑπάρχει ἀνάμεσα σὲ Θεὸ κι ἀνθρώπους!, ἂν κι ἀναφέρεται σαφέστατα στὸ Λούθηρο καὶ τὸ νέο του κήρυγμα γιὰ τὴν ἀδυναμία κάθε μεσιτείας, ἁγίου, συγχωροχαρτιοῦ κ᾽ «ἑξαπτέρυγου», γενικεύεται ἀπ᾽ τὸν Ἴψεν ὑπαρξιακὰ καὶ θυμίζει ἔντονα (αὐτὸ θ᾽ ἀποδειχθῇ περίτρανα μὲ τὰ κατοπινὰ χρόνια) τὸ αἰσχύλειο: Ζεύς, ὅστίς ποτ᾽ ἐστίν… ἢ τὸν μετεωρισμὸ ἑνὸς ΒΑΣΙΛΙΑ ΛΗΡ πλάι στὸν ΤΡΕΛΛΟ του. []

Posted on

Maria Tryti Vennerød, «Ὁ Μαρτῖνος στὴ Ρώμη» ἀπὸ τόν «Μαρτῖνο Λούθηρο»

maria-tryti-vennerød-μαρτίνος-λούθηρος-θεοδόσης-αγγ-παπαδημητρόπουλος

Τραβάω στὴ Ρώμη, τὴν πόλη τῆς ἀγάπης, τὴν πόλη τῆς πίτσας καὶ τοῦ ἐσπρέσσο, τὴν πόλη τοῦ Ὀκταβιανοῦ Αὐγούστου, τὴν πόλη τοῦ Ἡρώδη, τοῦ Ἀλέξανδρου, τοῦ Καίσαρα, τοῦ Γκαριμπάλντι, τοῦ Μουσσολίνι, τοῦ Μπερλουσκόνι, τοῦ Φελλίνι, τοῦ Παβαρόττι, τοῦ Τορτελλίνι -τὴν πόλη ὅλων αὐτῶν. Θαμπώθηκα ἀπ᾿ τὸν τροῦλο καὶ τὴ μεγαλοπρέπεια καὶ τὶς τροῦφες καὶ τὸ λευκὸ κρασί, κ᾿ ἔμαθα κάπως ἐσένα, Θέ μου.

᾽Εδῶ μπορεῖ κάποιος νὰ σωθῇ…

Ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς ἔχει ἀγοράσει οἰκία…

Ἐδῶ μπορεῖ κάποιος νὰ κατορθώσῃ τὴ σωτηρία…

Per tutta la famiglia!

Συγνώμη, ἡ μαμᾶ κι ὁ μπαμπᾶς ἀκόμα ζοῦν,..

ἀλλιῶς θὰ τ᾿ ἀγόραζα κ᾿ ἐγώ νὰ τοὺς ἐλευθερώσω

ἀπ᾿ τὴν Κόλαση.

Εὐχή γιὰ τὴ μαμᾶ –

συγχώρεση γιὰ τὸν μπαμπᾶ.

Χαιρετίσματα ἀπ᾿ τὴ Ρώμη!

Ἀπίστευτες μερικὲς εὐκαιρίες γιὰ προσκύνημα,

μὰ ἡ οὐρὰ εἶναι τόσο μεγάλη…

Πηγαίνω καὶ τρώω ρέγγα ἀντὶ νὰ στέκωμαι ὄρθιος…

Μετὰ τὸ μεσημεριανό:
ἡ κλίμακα τοῦ Πιλάτου·

ἡ κλίμακα ποὺ κατέβηκε ὁ Ἰησοῦς, κ᾿ ἔπειτα τὸν καταδίκασαν σὲ θάνατο!..

Ὅποιος τὴν ἀνεβῆ μὲ τὰ γόνατα, θὰ σωθῇ, λέει ὁ ὁδηγός.
Λέει… πὼς τὴν κλίμακα τὴ φέραν ἀπ᾿ τὴν Ἰερουσαλήμ…

Σκαρφαλώνω
πάνω –
σκαλί-σκαλί –
γδαρμένος –
σὰν καβούρι
πεινασμένο γιὰ σωτηρία!

Ξαφνικὰ ἀκούω
ἀπ᾿ τὸν οὐρανό;.. Ἢ ἀπ᾿ τὸ κεφάλι μου μέσα;..

Ὁ δὲ δίκαιος ἐκ πίστεως ζήσεται.

Posted on

Ἀπὸ τὸν πρόλογο γιὰ τή «Νόρμα»

ερρίκος-ίψεν-νόρμα-θεοδόσης-αγγ-παπαδημητρόπουλος

Τὸ ἴδιον ἀπόγευμα, εἴδομεν τὴν Νόρμαν τοῦ Μπελλίνι, καὶ ἐξαίφνης κατενοήσαμεν: Τὸ Κοινοβούλιον ἀποτελεῖ ταλαντοῦχον λυρικὸν θίασον!.. Δέ θὰ ἐπαναλάβωμεν, εἴτε εἰς ἑμαυτούς, εἴτε εἰς τὸν ἀναγνώστην, τὴν ἅλυσον τῶν ἐπιχειρημάτων ἃ ὡδήγησαν ἡμᾶς εἰς τὸ συμπέρασμα τοῦτο· διατί, ποῖος, ἀλήθεια, δέν γιγνώσκει τὴν μαγευτικὴν δύναμιν τῆς Μουσικῆς, ποῖος ἀγνοεῖ ὅτι εἰς τὴν Μουσικήν ἐδόθη ἡ ἁρμοδιότης νὰ κόπτῃ, μετὰ τοῦ ἀλεξανδρείου φασγάνου, τὸν Γόρδιον Δεσμὸν τῆς Σκέψεως καὶ νὰ ἐκτινάσσῃ ἡμᾶς πέραν τῆς σπειροειδοῦς ἀτραποῦ τῆς Λογικῆς μετὰ ταχυτήτος φωτός -νὰ μᾶς ἐναποθέτῃ εἰς τόπον ἀνέλπιστον προτέρως;!. Ὅμως, ὅσο προσεκτικώτερον ἐξητάζομεν τὴν περίπτωσιν, τοσοῦτον ἐναργεστέρα καθίστατο.