Ἀναμφισβήτητα, ἕνας λόγος τῆς ἐπισταμένης ἐνασχόλησης μ᾿ ἠθικὰ καὶ φιλοσοφικὰ ἐρωτήματα, ἦταν οἱ τότε οἰκονομικὲς συνθῆκες. Καμμιά ἀπ᾿ τὶς δυσκολίες τῶν κατοπινῶν καιρῶν δὲν ἦταν τόσο αἰσθητή. Ὁ πληθυσμὸς πρὸς συντήρηση ἦταν μᾶλλον καὶ μετὰ βίας τὸ ἕν δέκατο τοῦ ἀντίστοιχου σημερινοῦ· ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία ἀποτελοῦνταν ἀπὸ ἰδιοκτῆτες γῆς κατοίκους χωριῶν μὲ δική τους ἐδαφικὴ περιουσία, ἐποπτευόμενων ἀπὸ ἀξιωματούχους ἐκλεγμένους ἀπ᾿ τοὺς ἴδιους τοὺς χωρικούς· ἔθιμα πανάρχαια περιώριζαν δὲ τὴν ἐξουσία… Φόρο δεκάτης σὲ εἶδος λάμβανε ἡ Διοίκηση -εἴτε ἦταν τοπικὴ δημοκρατία, εἴτε μακρινὸς βασιλιᾶς. Οἱ βασιλεῖς προχωροῦσαν ἐνίοτε σὲ δωρεὰ χωριοῦ, ὅπως λεγόταν, σ᾿ εὐγενῆ, ἀξιωματοῦχο ἢ ἱερέα. Ὅμως, αὐτὸ ἀφοροῦσε μόνο στὶς ληξιπρόθεσμες ὀφειλὲς πρὸς τὴ Διοίκηση· ἡ γῆ συνέχιζε ν᾿ ἀνήκῃ στοὺς χωρικούς, ἢ τὴν κοινότητά τους. Ὑπῆρχαν καὶ λίγες, μεμονωμένες μεγαλοϊδιοκτησίες, ὅπου κάποιος πλούσιος εἶχε προχωρήσει σ᾿ ἀποψίλωση τοῦ δάσους μὲ μισθωτὴ ἐργασία.
Ἀλλὰ ὁ ἀριθμὸς τῶν ἐργατῶν ἦταν μικρός· ἡ μισθωτὴ ἐργασία θεωροῦνταν ἀπ᾿ τὸν ἐλεύθερο πολίτη ταπεινωτικὴ καί, ἂν ἀκόμα ἡ ἀποδοχὴ ἑνὸς αὐτοαπασχολούμενου σ᾿ ὑφιστάμενη κοινότητα χωρικῶν ἦταν δύσκολη, βρίσκονταν πολλὲς γαῖες ἀνένταχτες σ᾿ οἰκισμὸ καὶ προσβάσιμες στοὺς καταπατητές. Τὸ εὐρέως διαδεδομένο ἐσωτερικὸ ἐμπόριο ἄνοιγε ἄλλους ὁρίζοντες, κ᾿ οἱ συντεχνίες τῶν χειρώνακτων, ὠργανωμένες ἀπ᾿ τὴ γερουσία τους, πρόσφεραν ἀπασχόληση σ᾿ ὅσους κατάφερναν νὰ εἰσέλθουν στὶς τάξεις τους.
Ἐνῷ, ἐξαιτίας τῶν προηγουμένων, ὑπῆρχε λίγη φτώχεια, ὁ ἀριθμὸς ὅσων μποροῦσαν νὰ θεωρηθοῦν πλούσιοι γιὰ τὰ δεδομένα ἐκείνης τῆς ἐποχῆς (πόσο μᾶλλον τῆς δικιᾶς μας), ἦταν ἐξίσου ἀρκετὰ περιωρισμένος. Μαθαίνουμε γιὰ μιὰ χούφτα ράγια καὶ μαχαραγιάδων, ποὺ τὸ εἰσόδημά τους ἦταν κυρίως κάποιοι ἔγγειοι φόροι, καθὼς καὶ μερικὲς ληξιπρόθεσμες ὀφειλὲς κ᾿ ἔκτακτες ἀμοιβές. Ἐπίσης, ἀναφέρεται σημαντικὸς ἀριθμὸς πλούσιων εὐγενῶν, κάποιοι εὔποροι ἱερεῖς καὶ κάμποσοι ἑκατομμυριοῦχοι ἔμποροι σὲ λίγες μεγάλες πόλεις. Δέν ὑπῆρχαν μεγάλοι κατασκευαστὲς κ᾿ ἰσχυροὶ γαιοκτήμονες.
Οἱ ἀνάγκες τῶν ἀνθρώπων ἦταν μικρές. Ἡ πλειοψηφία τους ἀποτελοῦνταν ἀπὸ νοικοκύρηδες χωρικοὺς ἢ χειρώνακτες μέ, κατὰ κύριο λόγο, δική τους γῆ -ἀνθρώπους ἀμέριμνους γιὰ τὰ προβλήματα τῆς φτώχειας… ἢ τοῦ πλούτου…
Πρώιμος Βουδδισμός
Εὐσύνοπτη εἰσαγωγὴ στὴν ἱστορικὴ μορφὴ τοῦ Βούδδα.
